ادامه آتشسوزیهای جوانرود و پاوه و دست‌های عمدی پشت آن
۲۱ خرداد ۱۴۰۳؛ با گذشت شش روز از آتشسوزیهای سریالی مراتع و جنگل‌های مناطقی از جمله «نوئل»، «لورابی»، «نوخان» و «شه‌شول» در جوانرود و مناطقی ازجمله «بلبزان»، «وشکه‌ناو» و «شوشمی» در پاوه، و باوجود تمامی تلاش‌های مردمی، تاکنون آتش‌سوزی در بخش‌های وسیعی از این مناطق ادامه دارد و اقدامات حکومت در کنترل این بحران تقریبا صفر است.
کُردپا در این گزارش ضمن پرداختن به آتش‌سوزهای چند روز گذشته در این مناطق و خودسازماندهی نیروهای مردمی جهت خاموش‌کردن آتش، در گفت‌وگو با منابع موثق به دست‌های عمدی پشت این آتش‌سوزی‌ها که به نگاه و برخورد امنیتی جمهوری اسلامی باز می‌گردد، پرداخته است.
نگاهی به آتش‌سوزی مراتع و جنگل‌های جوانرود؛
از عصر روز پنجشنبه، ۱۷ خرداد ۱۴۰۳، آتش‌سوزی مراتع و جنگل‌های روستای «نوئل» جوانرود آغاز شد و با وجود چند مرتبه مهار آتش‌سوزی‌ها، اما مجددا آتش این مناطق شعله‌ور شد. رسانه‌های حکومتی شروع دوباره آتش‌سوزی را به وزش باد برمی‌گردانند و اعلام کرده‌اند از علت آتش‌سوزی و میزان خسارت وارده گزارشی وجود ندارد.
اما به گفته فعالین محیطزیست آتش‌سوزی تنها مختص به منطقه «نوئل» نبوده و در دیگر مناطق «لورابی» و «نوخان» آتش‌سوزی نیز روزی داده است. سپس آتش‌سوزی به منطقه « کانی شوشه‌ل» رسیده و از روز یکشنبه ۲۰خرداد۱۴۰۳ آتش‌سوزی «شەشو‌ل» به منطقه «سپیوهر» و «میراول» رسید.
با شروع آتش‌سوزی‌ها در این مناطق نیروهای مردمی و فعالین محیطزیست از روستا و شهرهای جوانرود و روانسر به داد جنگل‌ها و مراتع این مناطق رسیدند. با گسترش آتش‌سوزی‌ها نیز، نیروهای مردمی و فعالین محیطزیست جهت مهار آتش‌سوزی‌ها طی یک فراخوان عمومی اعلام کردند که از صبح روز یکشنبه ۲۰ خرداد ۱۴۰۳ خود را به نقاط آتش‌سوزی برسانند. به همین منظور علی‌رغم اینکه نیروهای مردمی زیادی از جوانرود راهی این مناطق شدند، گروه‌هایی ار فعالان محیطزیست و مردمی از شهرهای سنندج و مریوان نیز به‌صورت خودجوش همراه با وسایل مورد نیاز خود را به محل آتش‌سوزی‌ها رساندند.
در شب ۲۰ خرداد ۱۴۰۳، فعالین محیط زیست خبر دادند که مناطق «نوئل»، «لورابی»، «نوخان» و «سپیوهر» یکپارچه آتش است و براساس آخرین گزارش‌ها فعالین محیطزیست و نیروهای مردمی نیز به چندین تیم و تعدادی دمنده در حال اطفای آتش‌سوزی‌ها هستند.
براساس اطلاعات فعالین محیطزیست در مدت زمان ۴ روز بیش از ۱۰۰ هکتار از مراتع و جنگل‌های شهرستان جوانرود در آتش سوخته‌اند.
نگاهی به آتش‌سوزی مراتع و جنگل‌های پاوه؛
آتش‌سوزهای منطقه «بلبزان» پاوه از عصر سه‌شنبه ۱۵ خرداد ۱۴۰۳ شروع و علی‌رغم مهارشدن آن از روز پنجشنبه ۱۷ خرداد ۱۴۰۳ مجددا شعله‌ور شد. مراتع و جنگل‌های «وشکه‌ناو» و «شوشمی» نیز از دیگر مناطق پاوه بودند که طی چند روز گذشته درگیر آتش شدند. این آتشسوزیهای نیز با تلاش نیروهای مردمی و فعالین محیطزیست درحال مهار است.
در همین رابطه علیرضا حیدری، فرماندار پاوه در گفت‌وگو با رسانه‌های حکومتی اعلام کرده بود؛ «امیدواریم بتوانیم با کمک‌های مردمی هر چه زودتر آتش را خاموش کنیم». البته ایشان از پای کار بودن دو دستگاه بالگرد و تشکیل ستاد بحران نیز خبر داده بود. افشین یگانه، مدیرکل مدیریت بحران استانداری کرمانشاه نیز گفته بود؛ «علت اصلی این آتش‌سوزی عوامل انسانی» است و البته به «بی‌توجهی گردشگران و طبیعت‌گردان نسبت به خاموشی کامل آتش‌های درست شده در زمان حضور خود در طبیعت» اشاره کرده بود.
البته یگانه، عامل اصلی عدم مهار آتش را شرایط سخت منطقه مانند «وزش باد شدید و صعب‌العبور و کوهستانی بودن منطقه» اعلام کرده بود و سوال اینجاست باوجود اینکه این مناطق سالیانه درگیر آتش می‌شوند، چرا هیچ تمهدیدات و برنامه‌ای وجود ندارد؟
روز ۲۰ خرداد ۱۴۰۳، فعالین محیطزیست اعلام کردند در نهایت بارش باران سبب خاموش‌شدن آتش‌سوزی گسترده «بلبزان» شد. با این وجود بخش «ذی» هنوز درحال آتش‌سوزی است و نیروهای مستقر درحال مهار آتش هستند.
به گفته انجمن محیط‌زیستی «ژیوای پاوه» طی ۲۰ روز گذشته ۸ مورد آتش‌سوزی در مراتع و جنگل‌های پاوه رخ داده است. همچنین در جریان آتش‌سوزی مناطق "مەڕەخیڵ" و "بەلەبزان" تاکنون ده‌ها هکتار از مراتع و جنگل‌های بلوط این شهرستان طعمه حریق شده‌اند.
از دیگرسو، آتش‌سوزی مراتع و جنگل‌های منطقه «به‌له‌بزان» پاوه تاکنون مصدومیت ٤ نیروی مردمی را در پی داشته است.
و اما دست‌های عمدی سپاه و اقدامات امنیتی پشت آتش‌سوزی‌ها؛
آنچه که مشخص است نیروهای مردمی و فعالین محیطزیست بر تلاش‌های صرف مردمی جهت مهار آتش‌سوزی‌ها اشاره دارند. کُردپا نیز در رابطه با علت آتش‌سوزی‌ها با دو منبع موثق در ارتباط با این آتش‌سوزی‌ها گفت‌وگو کرده است.
هر دو منبع موثق کُردپا در گفته‌های خود به عوامل انسانی پشت آتش‌سوزی‌ها، تاکید جدی دارند و عامل آتشسوزیهای را به اقدامات امنیتی سپاه در منطقه مرتبط می‌دانند. یکی از این منابع می‌گوید؛ «به‌علت دیدن افراد مشکوک، بیشترین احتمالا بر عمدی بودن آتش‌سوزی‌ها» وجود دارد، آنهم «به‌دلیل نگاه امنیتی حکومت به کردستان و سرکوب و از بین بردن هرچه بیشتر کُردها».
منبع دیگر کُردپا با توجه به بارندگی بی‌سابقه امسال در مناطق جوانرود و تراکم شدید گیاهان، به محتمل‌بودن هرچه بیشتر وقوع آتش براساس این تراکم شدید اشاره دارد، البته با دخالت عمدی نیروی انسانی؛ زیرا در این مناطق پایگاه و نیروهای نظامی مستقر هستند و آنها پوشش گیاهی پُرتراکم منطقه را اختلالی جهت کنترل امنیتی خود دانسته و با این هدف اقدام به آتش‌سوزی در این مناطق می‌کنند. دلیل محکم این منبع در رابطه با گفته‌هایش این است که در مناطق دیگری، تراکم گیاهی و گردشگری بیشتری وجود دارد، اما آتش‌سوزی رخ نمی‌دهد.
در یکی از ویدیو‌های منتشر شده از مناطق جوانرود به روشنی دیده می‌شود که در نقطه‌ای بسیار دورتر از محل آتش‌سوزی، دوباره آتش خود به خود روشن می‌شود و تعجب نیروهای مردمی حاضر در منطقه را برمی‌انگیزد. یکی از منابع مطلع کُردپا به «توپک‌هایی» اشاره می‌کنند که خود به خود آتش می‌گیرند و منجر به آتش‌سوزی جنگل‌ها می‌شوند. در سال‌های اخیر نیز موارد بسیاری از وسایل کار گذاشته برای شعله‌ورشدن مراتع و جنگل‌ها منتشر شده بود.
وجود پایگاه، نیروهای نظامی و پهباد در این مناطق؛
براساس اطلاعات کُردپا در نزدیکی مناطق آتش‌گرفته در شهرستان‌های جوانرود و پاوه پایگاه و برجک‌های نظامی، نیروهای هنگ مرزی، برجک‌های دیدبانی و نیروهای سپاه وجود دارند. یکی از منابع کُردپا می‌گوید؛ نیروهای هنگ مرزی نوسود، در روبه‌روی منطقه آتش‌گرفته «بلبزان» مستقر هستند و این نیروها در منطقه درحال گشت‌زنی هستند. علاوه بر نیروهای هنگ مرزی در این مناطق، نیروهای سپاه و حتی نیروی انتظامی نیز دیده می‌شوند. همچنین تا به نقاط صفر مرزی و بازارچه‌های مرزی نزدیکتر می‌شویم، دوربین‌های نظارتی وجود دارند.
وجود و گشت‌زنی پهبادها از دیگر موارد امنیتی است که منابع آگاه کُردپا به آن اشاره دارند. آنها می‌گویند پهبادها بیشتر به هنگام شب درحال گشت‌زنی و رصد تمامی این مناطق هستند. به‌همین دلیل ایجاد آتش‌سوزی برای دید بیشتر پهبادها نیز می‌تواند یکی از دلایل باشد. پهبادهایی که کنترل کامل آنها در اختیار سپاه پاسداران است.
لازم است اشاره شود که در میان شهرهایی ازجمله جوانرود، پاوه، روانسر و ثلاث باباجانی، نیروهای هنگ مرزی بیشتر در پاوه مستقر هستند و کارکرد آنها نیز بیشتر در برخورد با کولبران و توقیف کالاهای قاچاق است، اما در رابطه با مسائل امنیتی منطقه سپاه پاسدران بیشترین صلاحیت را دارد.
مسئولین منفعل شهرستان‌های پاوه و جوانرود در مهار آتش؛
اقدامات مسئولین شهرستان‌های جوانرود و پاوه در کنترل مهار آتش طی این چند روز تنها گفت‌وگوی مختصری با رسانه‌های حکومتی بوده است که حتی از تخمین خسارات‌های وارده بر منطقه اطلاعی ندارند و درحالی خبرهای مربوط به مهار آتش را رسانه‌ای می‌کنند که نه دانش کافی دارند و نه می‌دانند که بعد از اطفاء حریق منطقه نیازمند نظارات جهت پیشگیری از وقوع مجددا آتش‌سوزی است.
معمولا در شرایط بحرانی، فرماندار هر شهرستان مسئول ستاد بحران است که باید تیم‌های ستاد بحران تشکیل دهد و به منطقه تجهیزات ارسال کرده و بحران را مدیریت کند. اما بنابر اطلاعات کُردپا؛ «نامدار حسینی»، فرماندار جوانرود، به دلیل عدم توانایی و دانش لازم، قادر به کنترل هیچ بحرانی نیست و وجود فرمانداری که تنها به دلیل خانواده «شهید حکومتی» از ابتدا به دانشگاه راه یافته و سپس در این پست گماشته شده است، خود بحران‌زا است.
این منبع در مورد حضور نهادهای مربوطه حکومتی توضیح می‌دهد که از سوی حکومت هیچگونه امکانات و نیروی انسانی برای مهار آتش تامین نشده است و حتی شاهد جلوگیری از اقدامات مردمی توسط حکومت هستیم. او مشخصا اشاره می‌کند که نیروهای حکومتی از ورود یک تیم به مناطق درحال آتش جلوگیری کرده و خودشان از راه دور و از طریق دوربین به نظارت پرداخته‌اند.
بالگردهای حکومتی در قالب پهبادهای کنترل و سوء استفاده برای نمایش رسانه‌ای حکومت اقدام به گشت‌زنی می‌کنند؛
با توجه به اینکه گستردگی آتش‌سوزی‌ها و مهار آن به شدت نیازمند امکانات پیشرفته مانند بالگرد است. اما به گفته منابع مطلع کُردپا، بالگردهای حکومتی بیشتر در نقش پهبادهای رصد وضعیت و سوء استفاده برای نمایش رسانه‌ای حکومت اقدام به گشت‌زنی و دور زدن می‌کنند و هیچ کمکی در جهت مهار آتش‌سوزی‌ها انجام نمی‌دهند.
خودسازماندهی مردمی و فعالین محیطزیست جهت خاموش‌کردن آتش؛
تاکنون ده‌ها ویدیو و تصویر از گستردگی آتش‌سوزی‌ها و تلاش‌های مردمی جهت مهار آتش در این مناطق منتشر شده است. اما آنچه که مشخص است، عدم تشکیل هرگونه ستاد بحران و اعزام نیرو و تجهیزات توسط نهادهای مربوطه حکومت به منظور مهارها آتش‌سوزهای است. به همین دلیل خودسازماندهی مردمی و فعالین محیطزیست جهت هماهنگی برای اعزام نیروی مردمی به نقاط مورد نظر و هماهنگی‌های لازم جهت کنترل آتش، آنهم با امکانات محدود، تنها اقدامی است که برای مهار آتش‌سوزی‌ها وجود دارد.
نیروهای مردمی و فعالین محیطزیست، با اقدام به تشکیل تیم‌های کوچک در بین خودشان، زمان، تعداد نیرو، جایگزینی نیروها و دیگر نکات، آمار و یادآوری‌های لازم را جهت برخورد با نقاط آتش‌سوزی‌ها را جهت هماهنگی نیروهای مردمی مشخص می‌کنند. انتشار استوری برای هماهنگی‌های فوری و لازم یکی از دیگر گزینه‌های است که این نیروها به آن روی آورده‌اند. در استورهای بسیاری بر حرکت نیروهای مردمی از شهرها و روستاها، به همراه داشتن آذوقه، لباس و دستکش مناسب، امکانات ابتدایی مانند بیل و شن و همچنین به همراه داشتن چراغ قوه و پاوربانک اشاره شده است.
در برخی دیگر از ویدیو‌ها نیز، کمک‌های مردمی و زنان جهت رساندن خوراک به فعالین محیطزیست و مردمی دیده می‌شود.
باوجود اینکه آتش‌سوزی جنگل‌های کردستان امری تازه نیست و سالیانه شاهد آتش‌سوزی در بخش‌های وسیعی از از جنگل‌ها و مراتع هستیم، اما تاکنون هیچگونه اقدام و برنامه‌ای چه قبل از وقوع آتش‌سوزی‌ها و چه بعد از آن برای کنترل و مهار آتش‌سوزی توسط حکومت وجود ندارد. به همین دلیل در زمان وقوع آتش نیروهای مردمی و فعالین محیطزیست به صورت خودجوش برای مهار آتش وارد عمل می‌شوند.
تاکنون تخمینی مشخص از خسارات وارده به این مناطق وجود ندارد، اما گزارشات مردمی حاکی از نابودی‌ها صدها و هزاران گونه درختی و جانوری در این مناطق است.
منابع و رسانه‌های حکومتی نیز در بسیاری از اخبار به مهار آتش‌سوزی‌ها طی دو روز گذشته اشاره کردند، اما به گفته منابع مطلع درحالیکه آنان از مهار آتش‌سوزی‌ها حرف می‌زدند، این آتش‌سوزی‌ها در مناطق جوانرود و شوشمی ادامه داشته است و تا انتشار این گزارش نیز در بسیاری از این مناطق همچنان آتش در جریان است.
تنظیم؛ اوین مصطفی‌زاده
