کشته و زخمی‌شدن ۲۵۹ کولبر در سال ۲۰۲۲ میلادی
سازمان حقوق بشری کُردپا در یک گزارش تفکیکی - آماری به ارائه آمار کشته و زخمی‌شدن ۲۵۹ کولبر در سال ۲۰۲۲ می‌پردازد.
این آمار با استناد به موارد ثبت شده در مرکز آمار سازمان حقوق بشری کُردپا منتشر می‌شود و چه‌بسا آمار واقعی می‌تواند از این بیشتر باشد.
بنا به آمار به ثبت رسیده توسط سازمان حقوق بشری کُردپا در سال ۲۰۲۲ مجموع ۲۵۹ کولبر در کردستان ایران کشته و زخمی شده‌اند. (۳۷ کشته، ۲۲۲ زخمی).
در بین آمار، ۳ کودک زیر ۱۸ سال مشاهده می‌شوند.
نحوه کشته و زخمی‌شدن کولبران:
شلیک مستقیم نیروهای نظامی ایران: ۱۵۱ مورد
شلیک گلوله ساچمه‌ای: ۳۹ مورد
سقوط از ارتفاع: ۲۱ مورد
انفجار مین: ۱۰ مورد
سرما زدگی و گرفتارشدن در برف و کولاک: ۴ مورد
سکته قلبی در حین کولبری: ۱ مورد
ضرب و شتم توسط نیروهای نظامی: ۶ مورد
سقوط به داخل رودخانه بهنگام کولبری: ۲ مورد
تصادف رانندگی در راه رفتن به کولبر: ۲۳ مورد
گازگرفتگی در راه کولبری: ۲ مورد
جمعیت کولبران کشته و زخمی شده به تفکیک استان‌ها؛
کرمانشاه؛۵۰ درصد، در یک نگاه کلی شهرهای جوانرود و ثلاث‌باباجانی بیشترین شمار کولبران را در بر می گیرند.
کردستان؛ ۳۱ درصد، در یک نگاه کلی شهرهای بانه و سقز بیشترین شمار کولبران را در بر می گیرند.
ارومیه؛ ۱۴ درصد، در یک نگاه کلی شهرهای سردشت و پیرانشهر بیشترین شمار کولبران را در بر می گیرند.
نامعلوم؛ سکونت ۵ درصد از کولبران نامشخص بوده و دلیل آن کولبرانی است که از شهرهای دیگر در مناطق مرزی کولبری می کنند.
بیشترین مناطق مرزی کشتار کولبران (به ترتیب):
نخست؛ مرز نوسود، در سال ٢٠٢٢ مجموع ۱۱۵ کولبر در این مرز کشته و زخمی شده‌اند. این عدد شامل دیگر مرزهای استان کرمانشاه ماننده شوشمی و غیره نمی‌شود.
مرز بانه با ۸۸ مورد کشته و زخمی شدن کولبران در سال ٢٠٢٢ در رده دوم قرار دارد. این عدد شامل دیگر مرزهای استان کردستان ماننده تته و غیره نمی‌شود.
مناطق مرزی بانه/ از دلایل افزایش کولبران تا سیاست‌های حکومتی منجر به افزایش کشتار کولبران در مرز‌ها
یک منبع مطلع در ارتباط با مرز بانه، تردد در این منطقه مرزی و افزایش شمار کولبران به کُردپا گفت، واردات در مرز بانه همیشه وجود داشته و گاها مرزهای این منطقه کم و زیاد باز بوده‌اند، اما در سال‌های اخیر و خصوصا از سال ۹۵ به بعد مناطق مرزی بانه و بازار بزرگ بانه که حتی مشتریانی از شهرهای بزرگ ایران داشت، رونق خود را به‌دنبال سیاست‌های حکومت از دست داده است.
این منبع دلیل اصلی افزایش کولبری را بحران اقتصادی، تورم، گرانی و عدم توانایی مردم در تامین معیشت عنوان کرده و اذعان داشت مردم زیادی ناچارا به کولبری روی می‌آورند. افرادی نیز کولبری را به‌عنوان شغل دوم برگزیده‌اند، چراکه در تامین هزینه‌های زندگی با مشکلات زیادی مواجه شده‌اند. حتی تعداد زیادی از دانش‌آموزان ترک تحصیل کرده و به کولبری روی آورده‌اند، آنها دلیل خود را نبود آینده و سرنوشتی روشن از ادامه تحصیل در کشور عنوان کرده‌اند.
منبع مذکور می‌گوید یکی دیگر از دلایل افزایش شمار کولبران در مرز بانه، بازبودن این مرز به‌عنوان تنها مرز باز در استان کردستان است. او می‌گوید بیشتر کولبران بانه‌ای نیستند و از شهرهای سردشت، پیرانشهر، بوکان، مهاباد، دیواندره، کرمانشاه و در این میان شهروندان فارسی نیز از شهرهای قزوین و زنجان به کولبری روی آورده‌اند. حتی افرادی افغان بوده‌اند که به کار کولبری پرداخته‌اند.
این منبع می‌افزاید، افزایش شمار کولبران، افزایش کشتار آنها را نیز درپی داشته است، اما از دیگر سو منابع جمهوری اسلامی سه دلیل را از دلایل افزایش شلیک به کولبران عنوان می‌کنند؛
اول؛ به گفته نهادهای حکومتی کولبران وسایل زیادی را که طبق قوانین ایران ممنوع هستند به کشور وارد می‌کنند. ازجمله مشروبات الکی، اسلحه و لوازم پیش ساخت موامخدر که البته فقط وارد کردن مشروبات الکلی می‌تواند صحت داشته باشد و موارد دیگر ادعایی بیش نیست.
دوم؛ در ۲۹ تیرماه سال جاری دو مامور نیروی نظامی در مرز برویشکانی بانه کشته شدند. منابع حکومتی ادعا کردند این دو مامور ازسوی نیروهای مخالف جمهوری اسلامی کشته شده‌اند. درحالیکه روشن شد که این دو مامور توسط نیروهای خودی به‌دلیل درگیری بر سر رشوه از کولبران و قاچاقچیان کشته شدند و حتی بر روی ماشین این نیروهای کشته شده جای گلوله دوشکا وجود داشته که تنها می‌تواند متعلق به نیروهای نظامی باشد. به‌دنبال این ماجرا بیشتر سلاح‌های ساچمه‌ای که پیشتر جهت ممانعت عبور از مرز به نیروها داده شده بود جمع‌آوری و اکنون بیشتر نیروها دارای سلاح‌های کلاشینکوف و ژ۳ هستند.
سوم؛ در ماه‌های گذشته و در ارتباط با دستگیری افرادی در ارومیه حکومت ادعا کرد که این افراد از «عوامل اسرائیل» بوده و وسایلی را ازطریق کولبران به داخل ایران وارد کرده‌اند. درحالیکه برای این ادعا هیچ سندی وجود ندارد و مردم می‌دانند هرگاه حکومت در خارج از ایران تحت فشار باشد تلافیش را سر مردم داخل ایران در می‌آورد.
فشار به روزنامه‌نگار محلی بانه به دلیل پوشش اخبار کشتار کولبران؛
اوایل مردادماه سال جاری، ستاد خبری ادارە اطلاعات بانه، به‌دلیل پوشش اخبار کشته و زخمی‌شدن کولبران فشار بر مدیران کانال‌های تلگرامی را افزایش داد.
این فشار بعد از کشتە و زخمی شدن دو برادر کولبر با نام‌های سعدالله و علی یونسی در بانە تشدید شد و ستاد خبری ادارە اطلاعات بانە بارها با کانال‌های تلگرامی از جملە، "رووداو بانە"، " پرسە و سەرەخۆشیەکانی بانە" و "بانە ٢٤" تماس گرفتە و بە آنها هشدار دادە بود کە از انتشار اخبار مربوط بە کولبران خودداری کنند. پیشتر نیز پلیس فتا در این رابطە بە آنها هشدار دادە بود.
یک منبع مطلع در گفتگو با کُردپا ضمن تایید این فشارها اذعان داشت، فعالان به دلیل پوشش اخبار کشتار کولبران تحت فشار هستند. حتی مردم داخل شهر بانه نیز به بهانه کولبری تحت فشار قرار دارند. چراکه نیروهای نظامی به‌دلیل سکونت کولبران شهرهای دیگر در خانه‌های اجاره‌ای بانه به این خانه‌ها رفته و آنها را تحت فشار قرار می‌دهند یا وقتی کولبران تا بازگشت از کولبری ماشین‌ها را در جایی پارک می‌کنند، نیروهای نظامی سر رسیده و کولبران را برای دریافت رشوه مورد اذیت و آزار قرار می‌دهند.
ممانعت از برگزاری تجمع اعتراضی فعالین مدنی در شهر بانه در اعتراض به کشتار روزانه کولبران؛
به دنبال ادامه کشتار سیستماتیک کولبران، عصر روز چهارشنبه ۵مردادماه، جمعی از فعالان مدنی شهر بانه با انتشار فراخوانی در شبکه‌های اجتماعی اعلام کردند که روز پنج‌شنبه ۶ مرداد در اعتراض به کشتار روزانه کولبران از سوی نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران در مقابل فرمانداری این شهر تجمع برگزار خواهند کرد.
یک منبع مطلع در گفتگو با کُردپا در این رابطه گفت؛ از ساعت ۶ صبح روز پنج‌شنبه ۶ مردادماه، نیروهای لباس شخصی زیادی در مقابل فرمانداری بانه مستقر شدند و با میلیتاریزه کردن این منطقه از تجمع اعتراضی فعالین ممانعت به عمل آوردند. حتی شب قبل از آن نیز فرمانداری و دیگر مسولین مربوطه در حالت آماده‌باش بودند.
مناطق مرزی نوسود؛
پیشتر یک منبع مطلع در رابطه با کشتار پرشمار کولبران در مرز نوسود به کُردپا گفته بود: «در ماه‌های گذشته مرز نوسود در مقایسه با قبل که کمی آزادتر بود و کولبران می‌توانستند تردد کنند بسته شده، همچنین کولبران زیادی از شهرهای ایلام، سرپل‌ذهاب، جوانرود، ثلاث باباجانی، روانسر، شهرهای کرمانشاه و ... به شهر پاوه و مرز نوسود برای کولبری می‌آیندو این باعث تعداد پرشمار کولبران در این مرز شده است».
تنظیم؛ اوین مصطفی‌زاده
