گزارش/ رابطه‌ی فقر معیشتی با خودکُشی در مناطق کُردنشین ایران
21:17 - 18 تیر 1392
آژانس کُردپا: خودکُشی ناشی از فقر معیشتی در مناطق کُردنشین ایران روند صعودی را می‌پیماید.
طرح مسئله:
جامعه‌شناسان جملگی معتقدند که آمار خودکشی در ایران علاوه بر افزایش عددی، تغییر الگو را نیز درپی داشته است. این نکته به این معنی است که خودکُشی نوع تقدیرگرایانه و بی‌هنجارانه الگوی غالب خودکُشی‌ها در کشور می‌باشد و دکتر سعید مدنی شرایط بحرانی، ناامیدی و ناممکن بودن تغییر وضع موجود را از تبیین‌های چنین وضعیتی بیان می‌کند. هر چند فقر به تنهایی عامل خودکشی محسوب نمی‌گردد اما بی‌امیدی از تغییر ساختارها(سیاسی، اجتماعی و فرهنگی)فرد را دچار استیصال و مستعد خودکُشی خواهد کرد. شادی و پایکوبی شهروندان در فردای انتخابات که جوانان اکثریت چنین تجمعاتی را شامل می‌گردد نشان از نوعی ارتباط میان مشارکت جمعی در تغییر وضع موجود است، گرچه نتیجه‌ی ملموسی نیز دربر نداشته باشد.
آمارهای موجود:
هر فرد ایرانی که ماهیانه کمتر از ١.٥ میلیون تومان درآمد داشته باشد، زیرخط فقر است و سهم هزینه‌ی خوراکی در یک خانوار نشان‌دهنده‌ی شاخص فقر خانوار روستایی یا شهری می‌باشد.
مرکز آمار ایران در گزارشی از مقایسه‌ی درآمد و مخارج شهری و روستایی سال ٩٠، اعلام کرد: خانوارهای ساکن در ١٦ استان کشور در بخش شهری و ١٢ استان در بخش روستایی طی سال گذشته دارای هزینه بیشتری از درآمد سالیانه بوده‌اند. یعنی کسری درآمد موجب شده که از ١٢ قلم کالای سبد خانوار، هزینه‌ی خوراکی با ٢٥% و مسکن با ٤٦%، حدود ٧٠% از مخارج کل خانوار را به این ٢ قلم فوق اختصاص دهد.
بیکاری و تورم که افزایش نرخ ارز، اجرای طرح حذف یارانه‌ها و تحریم‌ها از علل آن محسوب می‌شوند شرایطی را بوجود اورده است که خط فقر خانوارهای بیشتری را شامل گردد و طبقه‌ی متوسط در ایران دچار ریزش شود.
آمارهای خودکشی در ایران نیز نشان می‌دهد که سالانه حدود ٦٠ هزار نفر اقدام به خودکُشی می‌کنند که ٤ هزار و ٥٠٠ مورد آن با موفقیت همراه است و این امر موجب گردیده که ایران در میان ٥٣ کشور اسلامی بعد از سودان و تونس مقام سوم را کسب کند.
در ایران به سبب رویکرد حاکمیت و نهادهای ذیربط در امر درج و انتشار آمارها، آمار پایه‌ای در حوزه‌ی سلامت روان جامعه وجود ندارد و این خود دلیلی بر عدم قاطعیت در توضیح و واکاوی کاهش و افزایش موارد خودکُشی شده است.
آمار در استان‌های کُردنشین:
نهادهای دولتی، شهروندان مناطق محروم و کمتر توسعه یافته را دارای بیشترین میزان خودکُشی عنوان می‌کنند و در این رابط مشخصاً از استان‌های کُردنشین ایلام، کرمانشاه اسم برده شده که در معرض بحران شدید قرار گرفته‌اند. در همین ارتباط ٢ سال قبل مدیرکل امور اجتماعی وزارت کشور از افزایش آمار خودکشی در استان‌های کرمانشاه و ایلام خبرداده بود. همچنین مرکز آمار آژانس خبررسانی کُردپا تعداد موارد خودکُشی موفق در ٤ استان کُردنشین را ٤٤ نفر اعلام کرد. تازه‌ترین مورد آن مربوط به جوانی ٢٥ ساله در شهر سلماس است که به دلیل بیکاری و فقر معیشتی اقدام به خودکُشی کرده است.
ارتباط موضوعات:
ایران طی سال‌های اخیر با موجی از تحریم‌های بین‌المللی روبرو بوده و این بر تمام زوایای جامعه تاثیرگذار بوده به ویژه در حوزه‌ی اقتصاد که رکود آن حتی در آمارهای دولتی نیز ثبت گردیده است. یعنی همزمان با افزایش بیکاری در جامعه، خودکُشی نیز رواج می‌یابد و شیوع خودکشی تابع علل اقتصادی است. خبرگزاری مهر چند روز قبل گزارش داد که طی ٨ سال صدارت محمود احمدی‌نژاد، ٢٧٠ هزار نفر به صف ٣ میلیون بیکار کشور افزوده شده است که عمدتاً فارغ‌التحصیلان دانشگاه بوده‌اند. همچنین بنابه آمار زمستان سال قبل، نرخ بیکاری ٤ استان مورد اشاره در این گزارش بین ١٥.٧% تا ١٩.٢% می‌باشد.
سخن آخر:
هرچند تاکنون علل اجتماعی نظیر اختلافات زناشویی، اعتیاد و افسردگی بر تعداد خودکُشی‌ها سایه افکنده است اما روند صعودی مسائل اقتصادی و معیشتی بر نمودار خودکُشی‌ها، نشانه‌ای از بروز بحران در جامعه به ویژه در جوامع توسعه نیافته و محروم است که مناطق کُردنشین از حاشیه‌ای ترین این مناطق محسوب می‌شوند.
طرح مسئله:
جامعه‌شناسان جملگی معتقدند که آمار خودکشی در ایران علاوه بر افزایش عددی، تغییر الگو را نیز درپی داشته است. این نکته به این معنی است که خودکُشی نوع تقدیرگرایانه و بی‌هنجارانه الگوی غالب خودکُشی‌ها در کشور می‌باشد و دکتر سعید مدنی شرایط بحرانی، ناامیدی و ناممکن بودن تغییر وضع موجود را از تبیین‌های چنین وضعیتی بیان می‌کند. هر چند فقر به تنهایی عامل خودکشی محسوب نمی‌گردد اما بی‌امیدی از تغییر ساختارها(سیاسی، اجتماعی و فرهنگی)فرد را دچار استیصال و مستعد خودکُشی خواهد کرد. شادی و پایکوبی شهروندان در فردای انتخابات که جوانان اکثریت چنین تجمعاتی را شامل می‌گردد نشان از نوعی ارتباط میان مشارکت جمعی در تغییر وضع موجود است، گرچه نتیجه‌ی ملموسی نیز دربر نداشته باشد.
آمارهای موجود:
هر فرد ایرانی که ماهیانه کمتر از ١.٥ میلیون تومان درآمد داشته باشد، زیرخط فقر است و سهم هزینه‌ی خوراکی در یک خانوار نشان‌دهنده‌ی شاخص فقر خانوار روستایی یا شهری می‌باشد.
مرکز آمار ایران در گزارشی از مقایسه‌ی درآمد و مخارج شهری و روستایی سال ٩٠، اعلام کرد: خانوارهای ساکن در ١٦ استان کشور در بخش شهری و ١٢ استان در بخش روستایی طی سال گذشته دارای هزینه بیشتری از درآمد سالیانه بوده‌اند. یعنی کسری درآمد موجب شده که از ١٢ قلم کالای سبد خانوار، هزینه‌ی خوراکی با ٢٥% و مسکن با ٤٦%، حدود ٧٠% از مخارج کل خانوار را به این ٢ قلم فوق اختصاص دهد.
بیکاری و تورم که افزایش نرخ ارز، اجرای طرح حذف یارانه‌ها و تحریم‌ها از علل آن محسوب می‌شوند شرایطی را بوجود اورده است که خط فقر خانوارهای بیشتری را شامل گردد و طبقه‌ی متوسط در ایران دچار ریزش شود.
آمارهای خودکشی در ایران نیز نشان می‌دهد که سالانه حدود ٦٠ هزار نفر اقدام به خودکُشی می‌کنند که ٤ هزار و ٥٠٠ مورد آن با موفقیت همراه است و این امر موجب گردیده که ایران در میان ٥٣ کشور اسلامی بعد از سودان و تونس مقام سوم را کسب کند.
در ایران به سبب رویکرد حاکمیت و نهادهای ذیربط در امر درج و انتشار آمارها، آمار پایه‌ای در حوزه‌ی سلامت روان جامعه وجود ندارد و این خود دلیلی بر عدم قاطعیت در توضیح و واکاوی کاهش و افزایش موارد خودکُشی شده است.
آمار در استان‌های کُردنشین:
نهادهای دولتی، شهروندان مناطق محروم و کمتر توسعه یافته را دارای بیشترین میزان خودکُشی عنوان می‌کنند و در این رابط مشخصاً از استان‌های کُردنشین ایلام، کرمانشاه اسم برده شده که در معرض بحران شدید قرار گرفته‌اند. در همین ارتباط ٢ سال قبل مدیرکل امور اجتماعی وزارت کشور از افزایش آمار خودکشی در استان‌های کرمانشاه و ایلام خبرداده بود. همچنین مرکز آمار آژانس خبررسانی کُردپا تعداد موارد خودکُشی موفق در ٤ استان کُردنشین را ٤٤ نفر اعلام کرد. تازه‌ترین مورد آن مربوط به جوانی ٢٥ ساله در شهر سلماس است که به دلیل بیکاری و فقر معیشتی اقدام به خودکُشی کرده است.
ارتباط موضوعات:
ایران طی سال‌های اخیر با موجی از تحریم‌های بین‌المللی روبرو بوده و این بر تمام زوایای جامعه تاثیرگذار بوده به ویژه در حوزه‌ی اقتصاد که رکود آن حتی در آمارهای دولتی نیز ثبت گردیده است. یعنی همزمان با افزایش بیکاری در جامعه، خودکُشی نیز رواج می‌یابد و شیوع خودکشی تابع علل اقتصادی است. خبرگزاری مهر چند روز قبل گزارش داد که طی ٨ سال صدارت محمود احمدی‌نژاد، ٢٧٠ هزار نفر به صف ٣ میلیون بیکار کشور افزوده شده است که عمدتاً فارغ‌التحصیلان دانشگاه بوده‌اند. همچنین بنابه آمار زمستان سال قبل، نرخ بیکاری ٤ استان مورد اشاره در این گزارش بین ١٥.٧% تا ١٩.٢% می‌باشد.
سخن آخر:
هرچند تاکنون علل اجتماعی نظیر اختلافات زناشویی، اعتیاد و افسردگی بر تعداد خودکُشی‌ها سایه افکنده است اما روند صعودی مسائل اقتصادی و معیشتی بر نمودار خودکُشی‌ها، نشانه‌ای از بروز بحران در جامعه به ویژه در جوامع توسعه نیافته و محروم است که مناطق کُردنشین از حاشیه‌ای ترین این مناطق محسوب می‌شوند.
