اعدام ٢٢ زندانی سیاسی کُرد طی ٩ سال اخیر میلادی در کردستان
مرکز آمار سازمان حقوق بشری کُردپا، در یک گزارش آماری_ تفکیکی به انتشار آمار اعدام ٢٢ زندانی سیاسی کُرد در کردستان در ٩ سال اخیر میلادی پرداخته است (٢٠١٢ تا ٢٠٢٠).
اسامی اعدام‌شدگان عبارت است از؛
شیرکو معارفی، حبیب‌الله گلپری‌پور، رضا مامدی، سمکو خورشیدی، صابر مخلدماوانه، حبیب افشاری، علی افشاری، منصور آروند، سیروان نژاوی، بهروز آلخانی، محمد عبداللهی، مرتضی رحمانی، احد شباب، ناصر عزیزی، زانیار مرادی، لقمان مرادی، رامین حسین‌پناهی، کمال احمدنژاد، مصطفی سلیمی، هدایت عبدالله‌پور، صابر شیخ عبدالله، دیاکو رسول‌زاده.
برطبق این آمار؛
- این اعدام‌ها طی این ٩ سال بجز در سال‌های ٢٠١٢ و ٢٠١٩ توسط جمهوری اسلامی انجام گرفته است.
- جسد ١٨ تن از اعدام‌شدگان به خانواده‌هایشان تحویل داده نشده و محل دفن‌شان نامشخص است و تنها محل دفن ٤ تن مشخص می‌باشد (شیرکو معارفی، رضا مامدی، سمکو خورشیدی، سیروان نژواری).
- ٥ مورد از اعدام‌ها بصورت گروهی بوده است، گروەهای ٢ تا ٣ نفره؛ (حبیب‌الله‌گلپری پور و رضا مامدی با هم در زندان ارومیه، علی و حبیب افشاری با هم در زندان ارومیه، زانیار و لقمان مرادی و رامین حسین‌پناهی با هم در زندان رجایی‌شهر، دیاکو رسول‌زاده و صابر شیخ عبدالله با هم در زندان ارومیه، همچنین اعدام احمد شباب و ناصر عزیزی دو پیشمرگه حدکا بعد از بازداشت با هم و بصورت صحرایی اجرا شده است).
- حکم اعدام هدایت عبدالله‌پور بصورت تیرباران در یکی از پادگان‌های اشنویه اجرا شده است.
- حکم اعدام احمد شباب و ناصر عزیزی دو پیشمرگه حدکا بعد از بازداشت با هم و بصورت صحرایی اجرا شده است.
- حبیب و علی افشاری برادر بوده‌اند که با هم در زندان مرکزی ارومیه اعدام شدند.
- زانیار و لقمان مرادی پسرعمو بوده‌اند که به همراه رامین حسین‌پناهی در زندان رجایی شهر کرج اعدام شدند.
- اعدام زندانیان سیاسی به تفکیک زندان‌ها؛ ٩ مورد زندان ارومیه، ٣ مورد زندان رجایی شهرکرج، ٢مورد زندان سقز، ٢مورد زندان میاندوآب، ١مورد زندان دیزل‌آباد کرمانشاه، ١ مورد زندان سنندج، ١مورد زندان تبریز، ١ مورد یکی از پادگان‌های اشنویه، ٢ مورد زندان صحرایی.
بازنمود آمار هر سال بصورت مجزا:
سال ٢٠١٣
اعدام ٣ زندانی سیاسی کُرد؛
- شیرکو معارفی؛ در تاریخ ۱۲ آبان ۱۳۹۲، شیرکو معارفی زندانی سیاسی کُرد به صورت ناگهانی و بدون اطلاع قبلی وکیل و خانواده به سلول انفرادی زندان سقز منتقل و بامداد روز١٣آبان در این زندان اعدام شد. جسد این زندانی سیاسی همان‌روز تحت تدابیر شدید امنیتی در شهر بانه به خاک‌سپرده شد.شیرکو معارفی، متولد ۱۳۵۹، اهل بانه در تاریخ ٩ مرداد ماه سال ١٣٨٧ بازداشت و سپس به اتهام "همکاری با یکی از احزاب کرد اپوزسیون حکومت اسلامی ایران" از سوی شعبه یک دادگاه انقلاب سقز به اعدام محکوم شد.
- حبیب‌الله گلپری‌پور
- رضا مامدی
در تاریخ ۳ آبان ۱۳۹۲ حبیب‌الله گلپری‌پور و رضا مامدی در زندان مرکزی ارومیه بدون اطلاع قبلی وکلا و خانواده‌‌شان به صورت ناگهانی به سلول انفرادی انتقال و بامداد روز ٤آبان حکم اعدامشان اجرا شد.
حبیب‌الله گلپری‌پور، متولد ۱۳۶۳ در شهر سنندج، در تاریخ ۵ مهر ۱۳۸۸ در خروجی شهر مهاباد توسط نیروهای حفاظت اطلاعات سپاه پاسداران و رضا مامدی، ۳۴ ساله، متاهل و ساکن روستای "دیرک" از توابع شهرستان سلماس در شهریورماه ۱۳۸۸ توسط نیروهای امنیتی بازداشت شد. در تاریخ ۲۴ اسفند ۱۳۸۸ جلسه دادگاهشان در شعبه یک دادگاه انقلاب اسلامی مهاباد به ریاست قاضی "خدادادی" تنها در چند دقیقه برگزار و به اتهام "محاربه" از طریق عضویت در یکی از احزاب کردی" به اعدام محکوم شد. بعد از اعتراض به حکم صادره، پرونده به دیوان عالی کشور ارجاع داده شد و شعبه ۳۱ دیوان عالی کشور این حکم را عینا تایید کرد.
مسئولان امنیتی و قضایی از تحویل پیکر این دو به خانواده‌ها خودداری کردند و حتی محل دفن‌شان را هم مشخص نکردند. هرچند خانواده رضا مامدی شامگاه همان روز پس از جستجوی فراوان موفق به شناسایی محل دفن او در قبرستان سلماس شدند و به صورت مخفیانه با شکافتن محل پیکر او را خارج و به محل زادگاهش در روستای "دیرک" سلماس منتقل و در آنجا به خاک سپردند. اما تلاش خانواده حبیب‌الله گلپری‌پور برای اطلاع از محل دفن فرزند‌شان بی‌نتیجه ماند.
سال ٢٠١٤
اعدام ١ زندانی سیاسی کُرد؛
- سمکو خورشیدی؛ ٢٨ فروردین‌ماه١٣٩٣، یک فعال سیاسی کُرد به نام سمکو خورشیدی فرزند فیض‌الله در زندان دیزل‌آباد کرمانشاه اعدام شد. این زندانی ٣٢ ساله، روز ٨ فروردین‌ماه سال ٩٠ در یکی از اتوبان‌های اطراف تهران در حالی که مورد اصابت گلوله قرار گرفته بود از سوی مأموران وزارت اطلاعات بازداشت گردید.وی اهل سقز و ساکن بلوار وحدت است که اردیبهشت‌ماه ٩١ توسط دادگاه انقلاب شهر سقز به ریاست قاضی شایق به اتهام محاربه از طریق عضویت در احزاب کُرد اپوزسیون به اعدام محکوم شد.سمکو خورشیدی بعدها تحت فشار وزارت اطلاعات حکومت اسلامی ایران، در شبکه‌ی دولتی پرس تی‌وی، "مصاحبه‌ی اعترافی" کرد.جسد این زندانی سیاسی کُرد به خانواده‌اش تحویل داده شد.
سال ٢٠١٥
اعدام ٤ زندانی سیاسی؛
- صابر مخلد ماوانه؛ صابر مخلد موانه ، زندانی سياسی کُرد، در روز ١٦ دی ١٣٩٣ به دست رژیم جمهوری اسلامی در زندان ارومیه اعدام شد.این جانباخته در ۲۰ تيرماه سال ۱۳۹۱، از سوی نيروهای اطلاعاتی سپاه پاسداران دستگير و پس از سپری کردن سه ماه در بازداشتگاه اطلاعات سپاه، به اتهام "محاربه از طريق همکاری با يکی از احزاب کُرد مخالف نظام" به اعدام محکوم شده بود.
- علی افشاری؛
- حبیب افشاری؛
براساس "گواهی فوت" مربوط به "علی و حبیب افشاری شورجه"، تاریخ قطعی اجرای حکم اعدام آنها در سحرگاه ۳۰ بهمنماه ۱۳۹۳ اعلام شده است. گفته شده از خانواده افشاری بابت شیرینی و طناب دار، ۵۳۰۰۰ تومان وجه نقد نیز دریافت شده است. "علی افشاری شورجه" متولد ۲ مردادماه ۱٣۵۹، به همراه برادرش "حبیب‌الله افشاری شورجه" متولد ۱۵ خردادماه ۱۳۶۶، اهل روستای "گوگجلو حبیبله" از توابع شهر "مهاباد" هستند که در اوایل سال ۱٣۹۰، توسط سپاه پاسداران و نیروهای وزارت اطلاعات در شهرهای بوکان و مهاباد بازداشت شده بودند.
آنها پس از ۷۵ روز بازجویی‌های مداوم پس از تحمل شکنجه‌های جسمی و روانی در بازداشتگاه‌های اداره اطلاعات مهاباد و ارومیه، ابتدا به زندان مرکزی ارومیه منتقل شده و سپس در دی‌ماه ۱٣۹۰، از سوی دادگاه انقلاب مهاباد، به اتهام "محاربه از طریق فعالیت تبلیغی و عضویت در کومله" یکی از احزاب کُرد مخالف حکومت، به اعدام محکوم شدند؛ حکمی که در شهریورماه ۱٣۹۰، در شعبه ٣۲ دیوان عالی کشور تایید شد.
- منصور آروند؛ سحرگاه روز یکشنبه ٢٤خردادماه، حکم اعدام منصور آروند، زندانی سیاسی کُرد در زندان میاندوآب به اجرا درآمد. جسد این زندانی سیاسی کُرد به خانواده‌اش تحویل داده نشد.اعدام این زندانی ٣٨ ساله در حالی است که حکم اعدام وی از سوی دیوان عالی کشور با یک درجه تخفیف به حبس ابد تغییر یافته بود، خبر لغو این حکم پس از انتقال وی به زندان مهاباد به صورت شفاهی به وی ابلاغ شده بود.
این زندانی سیاسی کُرد خردادماه سال ٩٠ در منزل شخصی بازداشت و در شهریورماه سال ٩١ به اتهام "محاربه و همکاری با یکی از احزاب کُرد اپوزسیون حکومت اسلامی ایران" از سوی شعبه یکم دادگاه انقلاب مهاباد به اعدام محکوم گردید. - سیروان نژواری؛ روز یکشنبه ١٨مردادماه١٣٩٤، سیروان نژاوی زندانی سیاسی کُرد در زندان مرکزی تبریز اعدام گردید. بستگان نزدیک این زندانی سیاسی با تایید این خبر، اعلام کردند: مسئولین زندان تبریز روز یکشنبه ١٨ مردادماه، طی تماسی با برادر این زندانی سیاسی به وی اعلام کرده‌اند که سیروان نژاوی اعدام شده و برای تحویل جسد او می‌توانند به زندان تبریز مراجعه کنند.سیروان نژاوی اهل روستای "نلاس" از توابع شهرستان سردشت، چهاردهم تیرماه سال ٩١ توسط نیروهای اطلاعاتی حکومت اسلامی ایران بازداشت و به اداره اطلاعات ارومیه منتقل گردید.این زندانی سیاسی، پس از دو ماه بازداشت در اطلاعات ارومیه به زندان مرکزی مهاباد منتقل و در بیست و دوم فروردین‌ماه، دادگاه انقلاب مهاباد وی را به اتهام "عضویت در یکی از احزاب کُرد اپوزیسیون حکومت اسلامی ایران" به اعدام محکوم و این حکم صادره در نهایت در شعبه ٣١ دیوان عالی کشور تایید و به وکیل وی ابلاغ شد.
- بهرو آلخانی؛ روز چهارشنبه، ٤شهریورماه٩٤، بهروز آلخانی زندانی سیاسی کُرد در محوطه‌ی زندان دریا در شهر ارومیه به دار آویخته شد. بهروز آلخانی، ٣٠ساله از اهالی بخش کوهسار سلماس ٧بهمنماه ٨٨ بهروز در شهر سلماس بازداشت و به مدت ١٨ ماه در سلول‌های انفرادی اداره اطلاعات ارومیه نگهداری که بعدها از سوی شعبه یکم دادگاه انقلاب شهر ارومیه به اتهام "همکاری با یکی از احزاب کُرد اپوزسیون حکومت اسلامی ایران" و "قتل دادستان کل شهر خوی" به اعدام محکوم گردید.وی برخی از اتهامات وارده را پذیرفته اما کلا منکر قتل دادستان خوی شده است.
سال ٢٠١٦
اعدام ١ زندانی سیاسی کُرد؛
- محمد عبداللهی؛ محمد عبداللهی، زندانی سیاسی، مرداد ماه سال ۱۳۹۵ همراه با چهار تن دیگر در زندان مرکزی ارومیه به دار آویخته شد. گفتنی است که محل دفن این زندانی سیاسی کرد هنوز به خانواده او اعلام نشده است. محمد عبداللهی اسفند ماه سال ۱۳۸۹ توسط نیروهای سپاه پاسداران در شهر مهاباد بازداشت شد. وی در هنگام بازداشت از ناحیه شانه مورد اصابت گلوله قرار گرفت بود و با همان وضعیت به بازداشتگاه "المهدی" متعلق به اطلاعات سپاه منتقل شد.نهایتا در شهریور ماه ۹۲ از سوی شعبه ۱ قاضی جوادی کیا به اتهام "محاربه و عضویت در کومله" به اعدام محکوم شد.»در نهایت شعبه ۱ دادگاه انقلاب مجددا حکم اعدام را برای بار دوم صادر کرد و این حکم در دیوان عالی کشور به تایید رسید و به اجرای احکام ارسال شد.
سال ٢٠١٧
اعدام ١ زندانی سیاسی کُرد؛
- مرتضی رحمانی؛ روز چهارشنبه ١١مردادماه، مسئولان زندان مرکزی سنندج حکم اعدام مرتضی رحمانی، زندانی سیاسی کُرد را به اجرا درآوردند. بهمنماه سال ٩٢، دادگاه انقلاب سنندج مرتضی رحمانی را به اتهام "اقدام علیه امنیت ملی از طریق عضویت در احزاب کُرد اپوزیسیون حکومت اسلامی ایران" به سه سال زندان و سه بار اعدام محکوم کرده بود. این زندانی سیاسی کُرد ٢٦ساله، اهل روستای "تیلکو" از توابع کامیاران سال ١٣٩٠ از سوی نیروهای امنیتی وابسته به اداره اطلاعات این شهرستان به اتهام "همکاری با یکی از احزاب کُرد اپوزیسیون حکومت ایران" بازداشت شده بود.
سال ٢٠١٨
اعدام ٦زندانی سیاسی کُرد؛
- احد شباب
- ناصر عزیزی
- حزب دموکرات کردستان ایران (حدکا) روز یکشنبه ۱۸ شهریورماه ۹۷ با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد کە دو پیشمرگه این حزب پس از آن که زخمی شده و به اسارت سپاه پاسداران در آمدند، توسط سپاه پاسداران اعدام شدند. این دو پیشمرگه به نام‌های احد شباب و ناصر عزیزی روز ۲۰ مردادماه که هر دو اهل مهاباد بودند در درگیری با نیروهای سپاه پاسداران در ارتفاعات کوهستان کیله‌شین زخمی شده و به اسارت درآمده و در حالی که زخمی بودند اعدام شدند.
- زانیار مرادی
- لقمان مرادی
- رامین حسین پناهی
روز شنبه ١٧ شهریورماه ١٣٩٧، حکم اعدام رامین حسین‌پناهی و زانیار و لقمان مرادی اجرا گردید.زانیار و لقمان مرادی در دهم مرداد و ٥ مهرماه سال ١٣٨٨ از سوی نهاد‌های امنیتی حکومت اسلامی ایران بازداشت شدند. قاضی صلواتی مسئول شعبە ١٥ دادگاه انقلاب تهران در بهمنماه سال ١٣٨٩ این دو فعال سیاسی کُرد را بە اتهام "مفسد فی الارض" به اعدام در ملاء‌عام محکوم کرد. همچنین رامین حسین‌پناهی، روز جمعه دوم تیرماه سال ٩٦ توسط نیروهای سپاه بازداشت و پس از بازداشت وی نیروهای امنیتی اقدام به بازداشت اعضای خانواده حسین‌پناهی کردند. دادگاه انقلاب سنندج طی حکمی رامین حسین‌پناهی، زندانی سیاسی کُرد را به اتهام "بغی و عضویت در کومله به اعدام با طناب دار در محوطه زندان سنندج" محکوم و این حکم روز پنج‌شنبه پنجم بهمنماه سال ٩٦ به وکیل پرونده‌اش ابلاغ شد.روز سه‌شنبه بیست و یکم فروردین‌ماه در شعبه ٣٩ دیوان عالی کشور در قم حکم اعدام رامین حسین‌پناهی تایید شد.
- کمال احمدنژاد؛ روز دوشنبه ١٩شهریورماه٩٧، "کمال احمدنژاد"، زندانی سیاسی کُرد در زندان میاندوآب اعدام گردید. این زندانی سیاسی کُرد بدون اطلاع خانواده و حتی انجام آخرین ملاقات با خانواده اعدام شده است. کمال احمدنژاد اهل روستای "گامیشگولی" از توابع میاندوآب اواخر پاییز سال ٩٤ به‌همراه پنج شهروند دیگر به اتهام "عضویت در یکی از احزاب کُرد اپوزیسیون حکومت ایران" بازداشت و تحت شکنجه وادار به اعتراف شدند.
سال ٢٠٢٠:
اعدام ٤ زندانی سیاسی کُرد؛
- مصطفی سلیمی؛ روز شنبه ٢٣ فروردین‌ماه٩٩، حکم اعدام مصطفی سلیمی، زندانی محکوم به اعدام در زندان سقز به اجرا درآمد.این زندانی پس از شورش در زندان سقز موفق به فرار شده بود که به گفته روزنامه‌نگاران و فعالان حقوق بشر کُرد، وی پس از فرار از زندان در اقلیم کردستان بازداشت و سپس به حکومت ایران تحویل داده شده بود.
مصطفی سلیمی متولد ۴ تیرماه ۱۳۴۶، شانزدهم فروردین‌ماه ٨٢ به اتهام "عضویت در احزاب کُرد، سرقت و درگیری مسلحانه و محاربه" از سوی دادگاه انقلاب سقز به ریاست قاضی "گودینی" به پانزده سال حبس و اعدام محکوم شده بود.حکم این زندانی در شعبه ٣١ دیوان عالی کشور تأیید شده و این زندانی طی دوران حبس چندین بار در اعتراض به ناعادلانه بودن حکمش دست به اعتصاب غذا زده بود.
- هدایت عبدالله‌پور؛ ٢٢ اردیبهشت‌ماه ٩٩، حکم اعدام هدایت عبدالله‌پور، زندانی سیاسی کُرد محکوم به اعدام در در یکی از پادگان‌های اشنویه اجرا شد.به گفته فرهاد عبدالله‌پور، حکم اعدام هدایت عبدالله‌پور با حضور خانواده‌های کشته‌شدگان درگیری روستای قره‌سقل اجرا شده است.
هدایت عبدالله‌پور، زندانی سیاسی کُرد محکوم به اعدام اهل شهرستان اشنویه سیزدهم مردادماه ٩٥ و ٤٩ روز پس از درگیری پیشمرگه‌های حزب دمکرات کردستان ایران و سپاه پاسداران در روستای "قره‌سقل" از توابع اشنویه بازداشت و به مدت ٧٤ روز در بازداشتگاه اداره اطلاعات سپاه پاسداران در ارومیه برای گرفتن اعترافات اجباری مورد شکنجه قرار گرفته بود.اسفندماه ٩٥، این زندانی سیاسی کُرد در شعبه اول دادگاه انقلاب ارومیه به اتهام "بغی و عضویت در یکی از احزاب کُرد اپوزیسیون حکومت ایران" به اعدام شد.
- دیاکو رسول‌زاده
- صابر شیخ‌عبدالله
روز سه‌شنبه ٢٤ تیرماه ٩٩، حکم اعدام دو زندانی سیاسی کُرد به نام‌های "صابر شیخ عبدالله و دیاکو رسول‌زاده" اهل مهاباد در زندان مرکزی ارومیه اجرا شد.به گفته یک منبع آگاه از زندان ارومیه، حکم اعدام این دو زندانی سیاسی کُرد با حضور خانواده‌های ١٣ تن از کشته‌شدگان انفجار بمب شهریورماه سال ٨٩ در مهاباد اجرا شده است.
صابر شیخ عبدالله، فرزند مصطفی و دانشجوی سابق کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی تهران و دیاکو رسول‌زاده از سال ٩٢ در حبس به سر می‌برند و پس از نقض حکم اعدام در دیوان عالی کشور، سال ٩٦ مجددا در شعبه اول دادگاه انقلاب ارومیه به ریاست قاضی "چابک" به اتهام "بمب‌گذاری و همکاری با یکی از احزاب کُرد اپوزیسیون حکومت ایران" محاکمه و بار دیگر به اعدام محکوم شدند.
حکم اعدام این دو زندانی سیاسی پس از صدور رأی شعبه اول دادگاه انقلاب ارومیه در دیوان عالی کشور عیناً تأیید شده بود. این دو شهروند کُرد اهل مهاباد طی مدت بازداشت در زندان مرکزی ارومیه و بازداشتگاه اداره اطلاعات این شهرستان نگهداری و برای "اعترافات تلویزیونی" تحت "شکنجه‌های جسمی و روحی" قرار گرفته بودند.
تنظیم: اوین مصطفی‌زاده
