بالا گرفتن تنش سیاسی در ترکیه‌پس از انتخابات پارلمانی و لاینحل گذاشتن مسائل داخلی
13:34 - 18 مرداد 1394
Unknown Author
ابراهیم قاسمی زاد
این دوره‌انتخابات پارلمانی در ترکیه‌بالانس قدرت سیاسی را در ترکیه‌دگرگون نمود. دولت اردوغان با از دست دادن نزدیک به ده‌درصد آرا قبلی خود دیگر نمی‌تواند تک تاز میدان سیاسی ترکیه‌باشد. حزب عدالت و توسعە برای تشکیل دولت جدید ناگزیر به‌ائتلاف با یکی از سه‌حزب پیروز در انتخابات یا‌روی آوری به‌انتخابات زودهنگام می‌باشد. اتفاقات اخیر در ترکیه‌و ترور خونین شهر مرزی سوروج که شهید شدن ٣٢ نفر و زخمی شدن بیش از ١٠٠ نفر از دانشجویان و سوسیالیست‌های سراسر ترکیه‌را در پی داشت، همچنین گفتارهای تنش آفرین حزب حاکم بعد از شکست در انتخابات و ظن همکاری این حزب با تندروها و تروریست‌های اسلامی داعش، پایبند نبودن آن به‌پروسه‌آشتی با کردها و بسیار مسائل داخلی دیگر روز به‌روز از محبوبیت حزب عدالت و توسعه‌کاسته‌‌و دایره‌اعتماد نزد رای دهندگان به‌این حزب را تنگ ترکردە‌است. با در نظر گرفتن این مسائل، ظاهرا حزب اردوغان چاره‌ای جز تشکیل حکومت ائتلافی ندارد، مسالەای کە خود دشواری‌های زیادی را در بر دارد.
دیدارها و گفتگوها جهت تشکیل دولت ائتلافی ادامه‌دارد. ولی باید توجه‌داشت که‌چه‌نوع ائتلافی می‌تواند تب تنش‌های سیاسی موجود در ترکیە را کاهش دهد؟ علاوه‌بر دو حزب رقیب؛ یعنی حزب حاکم و حزب جمهوری خلق و حزب نژادپرست حرکت ملی، با پیروزی حزب دموکراتیک خلق‌ها (ه د پ) در انتخابات پارلمانی آلترناتیو دیگری به‌این گزینه‌‌ها افزوده‌شده.ولی اگر به‌نوع دیدگاه و برنامه‌این احزاب توجه‌کنیم، امکان همکاری بین آنها بسیار محدود، و گاه ناممکن بە نظر می‌رسد. برای مثال ائتلاف حزب جمهوری خلق (ج ه پ) و یا حزب عدالت و توسعه(آ ک پ) با حزب حرکت ملی (م ه پ) تقریبا ناشدنی بنظر می‌رسد، زیرا این احزاب در صفوف خود اعضایی از ملیت‌های عرب، ترک و کرد دارند و تا حدودی از طرح خواست‌های دمکراتیک نمی‌هراسند، ولی این مسالە برای حزب حرکت ملی هضم شدنی و قابل قبول نیست.
بعد از دیدار با این احزاب، دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی با پیشنهاد کمال کلیچدار آوغلو که‌خواهان پست نخست وزیری در این ائتلاف بود مخالفت نمود و اعلام کرد که‌ما می‌توانیم نقش اپوزیسیون مادر را داشته‌باشیم. با این بیان امکان تشکیل دولت از سوی آنها بی نتیجه‌ماند. اگر همه‌گزینه‌‌ها را در نظر بگیریم باز کار مشکلی است تشکیل ائتلاف از سوی (م ه پ) و (ه د پ) جای بحث نیست زیرا امکان پذیر نیست. همچنین (ه دپ) با (ج ه پ) نیز گزینه‌به‌جایی نمی‌باشد زیرا کمالیست‌های حزب جمهوری خلق تمایلی بە همکاری با حزب دمکراتیک خلق‌ها نشان نمی‌دهند و این بی میلی امکان همکاری بین طرفین را ناممکن می‌سازد.
حزب دمکراتیک خلق‌ها از همان ابتدا همکاری با حزب عدالت و توسعه‌را رد نمود، هر چند در طی نشست‌های چند جانبه‌بین احزاب نشستی از سوی آنها انجام گرفت و حزب (ه د پ) پیشنهادهایی را ارائه‌نمود که‌می‌توانست باب همکاری بین این دو حزب را بگشاید، ولی حزب عدالت و توسعه‌حاضر به‌انجام هیچ یک از این شرایط نشد.
حال با این اوضاع تنها کوالیسیون یا ائتلافی که‌می‌تواند صورت بگیرد ائتلاف حزب عدالت و توسعه‌با حزب جمهوری خلق می‌باشد. ترکیب تشکیلاتی، پایگاە اجتماعی، خواست‌ها و برنامە سیاسی و گاە بلند پروازی‌های رهبران دو حزب، و از همە مهمتر پایگاە محکم و گاە موازی دو حزب در مقتدرترین نهاد تصمیم گیری در کشور، یعنی ارتش زمینە همکاری سیاسی و ائتلاف بین دو حزب را فراهم می‌کند. از سوی دیگر آقای کمال قلیچدار آوغلو سیاستمدار انعطاف پذیری می‌باشد نرمش او برای (آ ک پ) مناسب به‌نظر می‌رسد، زیرا چنین سازشی را نمی‌توان در باغچلی و یا دمیرتاش دید. چرا کە یکی از آنها خود را حامی حقوق ترک‌ها می‌پندارد و دیگری طرف دار برابری تمام خلق‌های ترکیه‌می‌باشد.
در نهایت چنین بە نظر می‌رسد کە تنها احتمال موجود، ائتلاف بین حزب عدالت و توسعه‌با حزب جمهوری خلق است. در صورتی که‌حزب عدالت و توسعه‌تعدای پست وزارتخانه‌ای به‌طرف مقابله‌واگذار نماید و گاه گداری نیز حق و حقوقی را برایشان قائل شود می‌تواند به‌راحتی آن حزب را با خود هم رای نماید. ظاهرا این راە حل تنها راه نجات ترکیە از بحران سیاسی کنونی می‌باشد. ولی حتی در صورت حل اختلافات بین احزاب و تشکیل دولت ائتلافی دو حزب نامبردە، باز چنان تغییر محسوسی در سیاست ترکیه‌رخ نخواهد داد.
چنین ائتلافی شاید در آینده، بخصوص در انتخابات آتی مسیر را برای احزاب دیگر، بویژە حزب دمکراتیک خلق‌ها برای تبدیل شدن به‌اپوزیسیون مادر هموارتر کند. در هر دو حالت، چنین بە نظر می‌رسد کە حزب دمکراتیک خلق‌ها تا اینجا برنده‌میدان سیاسی ترکیە بوده‌و اعتماد زیادتری را در بستر جامعە کسب کردە است.
در صورتیکه ائتلاف بین (آ ک پ) و (ج ه پ) سر نگیرد و کار به‌انتخابات زود هنگام بیانجامد باز این چهار حزب با هم به‌رقابت می‌پردازند، چرا کە گمان نمی‌رود توازن سیاسی بین این احزاب بە طور جدی تغییر پیدا کند. این‌بار بە احتمال قوی حزب اردوغان تعداد بیشتری از آرای خود را از دست خواهد داد، ولی همچنان پیشتاز باقی خواهد ماند. شاید حزب حرکت ملی همان سطح آرا قبلی خود را حفظ خواهد کرد. حزب جمهوری خلق و حزب دمکراتیک خلق‌ها با کمی افزایش آرا شاید موقعیت خود را بیشتر تثبیت کنند. ولی باز برای تشکیل دولت، حزب برندە نیاز به‌ائتلاف با یکی از احزاب دیگر دارد. از این رو، شاید کم دردسرترین راە حل در موقعیت کنونی ترکیە، ائتلاف بین دو حزب قدرتمند ترکیە، (آ ک پ) و (ج ه پ) باشد، ائتلافی کە در اولین قدم باید مسالە صلح با جنبش کردستان، مبارزە با تروریسم داعش و جلوگیری از افت اقتصاد ترکیە را در اولویت کارهای خود قرار دهد.
نظر نویسنده بازتاب دیدگاه آژانس خبررسانی کُردپا نمی‌باشد.
این دوره‌انتخابات پارلمانی در ترکیه‌بالانس قدرت سیاسی را در ترکیه‌دگرگون نمود. دولت اردوغان با از دست دادن نزدیک به ده‌درصد آرا قبلی خود دیگر نمی‌تواند تک تاز میدان سیاسی ترکیه‌باشد. حزب عدالت و توسعە برای تشکیل دولت جدید ناگزیر به‌ائتلاف با یکی از سه‌حزب پیروز در انتخابات یا‌روی آوری به‌انتخابات زودهنگام می‌باشد. اتفاقات اخیر در ترکیه‌و ترور خونین شهر مرزی سوروج که شهید شدن ٣٢ نفر و زخمی شدن بیش از ١٠٠ نفر از دانشجویان و سوسیالیست‌های سراسر ترکیه‌را در پی داشت، همچنین گفتارهای تنش آفرین حزب حاکم بعد از شکست در انتخابات و ظن همکاری این حزب با تندروها و تروریست‌های اسلامی داعش، پایبند نبودن آن به‌پروسه‌آشتی با کردها و بسیار مسائل داخلی دیگر روز به‌روز از محبوبیت حزب عدالت و توسعه‌کاسته‌‌و دایره‌اعتماد نزد رای دهندگان به‌این حزب را تنگ ترکردە‌است. با در نظر گرفتن این مسائل، ظاهرا حزب اردوغان چاره‌ای جز تشکیل حکومت ائتلافی ندارد، مسالەای کە خود دشواری‌های زیادی را در بر دارد.
دیدارها و گفتگوها جهت تشکیل دولت ائتلافی ادامه‌دارد. ولی باید توجه‌داشت که‌چه‌نوع ائتلافی می‌تواند تب تنش‌های سیاسی موجود در ترکیە را کاهش دهد؟ علاوه‌بر دو حزب رقیب؛ یعنی حزب حاکم و حزب جمهوری خلق و حزب نژادپرست حرکت ملی، با پیروزی حزب دموکراتیک خلق‌ها (ه د پ) در انتخابات پارلمانی آلترناتیو دیگری به‌این گزینه‌‌ها افزوده‌شده.ولی اگر به‌نوع دیدگاه و برنامه‌این احزاب توجه‌کنیم، امکان همکاری بین آنها بسیار محدود، و گاه ناممکن بە نظر می‌رسد. برای مثال ائتلاف حزب جمهوری خلق (ج ه پ) و یا حزب عدالت و توسعه(آ ک پ) با حزب حرکت ملی (م ه پ) تقریبا ناشدنی بنظر می‌رسد، زیرا این احزاب در صفوف خود اعضایی از ملیت‌های عرب، ترک و کرد دارند و تا حدودی از طرح خواست‌های دمکراتیک نمی‌هراسند، ولی این مسالە برای حزب حرکت ملی هضم شدنی و قابل قبول نیست.
بعد از دیدار با این احزاب، دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی با پیشنهاد کمال کلیچدار آوغلو که‌خواهان پست نخست وزیری در این ائتلاف بود مخالفت نمود و اعلام کرد که‌ما می‌توانیم نقش اپوزیسیون مادر را داشته‌باشیم. با این بیان امکان تشکیل دولت از سوی آنها بی نتیجه‌ماند. اگر همه‌گزینه‌‌ها را در نظر بگیریم باز کار مشکلی است تشکیل ائتلاف از سوی (م ه پ) و (ه د پ) جای بحث نیست زیرا امکان پذیر نیست. همچنین (ه دپ) با (ج ه پ) نیز گزینه‌به‌جایی نمی‌باشد زیرا کمالیست‌های حزب جمهوری خلق تمایلی بە همکاری با حزب دمکراتیک خلق‌ها نشان نمی‌دهند و این بی میلی امکان همکاری بین طرفین را ناممکن می‌سازد.
حزب دمکراتیک خلق‌ها از همان ابتدا همکاری با حزب عدالت و توسعه‌را رد نمود، هر چند در طی نشست‌های چند جانبه‌بین احزاب نشستی از سوی آنها انجام گرفت و حزب (ه د پ) پیشنهادهایی را ارائه‌نمود که‌می‌توانست باب همکاری بین این دو حزب را بگشاید، ولی حزب عدالت و توسعه‌حاضر به‌انجام هیچ یک از این شرایط نشد.
حال با این اوضاع تنها کوالیسیون یا ائتلافی که‌می‌تواند صورت بگیرد ائتلاف حزب عدالت و توسعه‌با حزب جمهوری خلق می‌باشد. ترکیب تشکیلاتی، پایگاە اجتماعی، خواست‌ها و برنامە سیاسی و گاە بلند پروازی‌های رهبران دو حزب، و از همە مهمتر پایگاە محکم و گاە موازی دو حزب در مقتدرترین نهاد تصمیم گیری در کشور، یعنی ارتش زمینە همکاری سیاسی و ائتلاف بین دو حزب را فراهم می‌کند. از سوی دیگر آقای کمال قلیچدار آوغلو سیاستمدار انعطاف پذیری می‌باشد نرمش او برای (آ ک پ) مناسب به‌نظر می‌رسد، زیرا چنین سازشی را نمی‌توان در باغچلی و یا دمیرتاش دید. چرا کە یکی از آنها خود را حامی حقوق ترک‌ها می‌پندارد و دیگری طرف دار برابری تمام خلق‌های ترکیه‌می‌باشد.
در نهایت چنین بە نظر می‌رسد کە تنها احتمال موجود، ائتلاف بین حزب عدالت و توسعه‌با حزب جمهوری خلق است. در صورتی که‌حزب عدالت و توسعه‌تعدای پست وزارتخانه‌ای به‌طرف مقابله‌واگذار نماید و گاه گداری نیز حق و حقوقی را برایشان قائل شود می‌تواند به‌راحتی آن حزب را با خود هم رای نماید. ظاهرا این راە حل تنها راه نجات ترکیە از بحران سیاسی کنونی می‌باشد. ولی حتی در صورت حل اختلافات بین احزاب و تشکیل دولت ائتلافی دو حزب نامبردە، باز چنان تغییر محسوسی در سیاست ترکیه‌رخ نخواهد داد.
چنین ائتلافی شاید در آینده، بخصوص در انتخابات آتی مسیر را برای احزاب دیگر، بویژە حزب دمکراتیک خلق‌ها برای تبدیل شدن به‌اپوزیسیون مادر هموارتر کند. در هر دو حالت، چنین بە نظر می‌رسد کە حزب دمکراتیک خلق‌ها تا اینجا برنده‌میدان سیاسی ترکیە بوده‌و اعتماد زیادتری را در بستر جامعە کسب کردە است.
در صورتیکه ائتلاف بین (آ ک پ) و (ج ه پ) سر نگیرد و کار به‌انتخابات زود هنگام بیانجامد باز این چهار حزب با هم به‌رقابت می‌پردازند، چرا کە گمان نمی‌رود توازن سیاسی بین این احزاب بە طور جدی تغییر پیدا کند. این‌بار بە احتمال قوی حزب اردوغان تعداد بیشتری از آرای خود را از دست خواهد داد، ولی همچنان پیشتاز باقی خواهد ماند. شاید حزب حرکت ملی همان سطح آرا قبلی خود را حفظ خواهد کرد. حزب جمهوری خلق و حزب دمکراتیک خلق‌ها با کمی افزایش آرا شاید موقعیت خود را بیشتر تثبیت کنند. ولی باز برای تشکیل دولت، حزب برندە نیاز به‌ائتلاف با یکی از احزاب دیگر دارد. از این رو، شاید کم دردسرترین راە حل در موقعیت کنونی ترکیە، ائتلاف بین دو حزب قدرتمند ترکیە، (آ ک پ) و (ج ه پ) باشد، ائتلافی کە در اولین قدم باید مسالە صلح با جنبش کردستان، مبارزە با تروریسم داعش و جلوگیری از افت اقتصاد ترکیە را در اولویت کارهای خود قرار دهد.
نظر نویسنده بازتاب دیدگاه آژانس خبررسانی کُردپا نمی‌باشد.
