آیا مسعود بارزانی می‌تواند ملاک مشروعیت خود را ھمچنان نگە دارد؟

13:35 - 11 تیر 1394
Unknown Author
عارف شیخ احمدی

مسعود بارزانی سابقە یک دھە رھبری مشروع و قانونی بر اقلیم خودمختار کُردستان عراق را در کارنامە خود دارد، بعد از تمدید دو سال دیگر برای ریاست ایشان با توافق حزب متحدش اتحادیە میھنی کُردستان، هم اکنون با اتمام آن مدت بر سر دو راهی تاریخی سختی قرار گرفتە کە یک راە آن بە کنارگیری از قدرت و راە دوم بە تعدیل قانون انتخابات و ادامە قدرت آفرینی ختم می‌شود.

از ھم اکنون بیشتر از دو ماە بە برگزاری انتخابات از نوع پارلمانی یا ھمە پرسی عمومی و تعیین ریاست اقلیم کُردستان عراق باقی نماندە است، اینک تب و تاب گروههای سیاسی کُرد در کُردستان عراق برای انتخاباتی کە قرار است بە تعیین رھبر سلطە خودمختار کُردھا بر کُردستان آزاد شدە منجر گردد، تشدید شدە است.

انتخاباتی کە برخلاف طرفداران و مخالفان آقای بارزانی ھنوز توانستە نشدە چگونگی و تاریخ دقیق برگزاری آن و اینکە از نوع پارلمانی یا ھمە پرسی مردمی باشد، روشن شود و در این روزھا بە دلیل ایام رخصت پارلمان کُردستان، بیشتر قضیەای رسانەای شدە و قرار است از نیمە دوم ماە جولای شور و مشورت‌ھا در مورد نھایی شدن آن بە تصویب برسد.

شواهد حکایت از آن دارد که انتخابات آیندە برای حزب دمکرات کُردستان بە ریاست مسعود بارزانی و اتحادیە میهنی و گروە انشعابی آن یعنی فراکسیون گوران(فراکسیون تغییر) کە در ٢٤ سال گذشتە هموارە حاکمان مطلق اقلیم کُردستان عراق بودەاند، بە آسانی دورەھای قبلی نخواهد بود.

در این میان، نگرانی‌های حزب دمکرات کُردستان عراق بیش از گروه‌های دیگر است زیرا از یک سو حزب اتحادیە میهنی-شریک در حکومت-تصمیم گرفتە در انتخابات آیندە خود، برای تمدید و یا اصلاح قانون رھبری اقلیم کُردستان با بارزانی و حزبش ھمسویی نکند و از ساپورت کردن وی دست بردارد و تا جایی کە برای آنھا ممکن است مانع رسیدن کاندید شدن مسعود بارزانی برای نیل بە مقصود شوند. از جانب دیگر حضور بارزانی در راس قدرت اقلیم کُردستان در هالەای از ابهامات سیاسی داخلی و خارجی قرار گرفتە است.

هر چند دمکرات‌ها، از رویە جدید سیاسی همپیمان دیرینشان - یعنی اتحادیە میهنی- نگرانند اما فراتر از آن ابهام در وضعیت تعیین ریاست اقلیم کُردستان است که دغدغه و نگرانی اصلی این حزب را تشکیل می‌هد.

طبق قانون حاکم بر اقلیم کُردستان عراق، هر نفر تنها ٢ دورە ٤ سالە حق ریاست کُردستان را خواهد داشت، با این حساب مسعود بارزانی- رئیس حزب دمکرات - کە دو بار و در سالهای ٢٠٠٥ و ٢٠٠٩ میلادی با کسب اکثریت مطلق آرا بە این سمت انتخاب شدە است، و در دو سال اخیر ھم با توافق احزاب کُردستانی و پارلمان توانست بر کرسی ریاست اقلیم کُردستان باقی بماند، اکنون انتخاب ایشان با چالشی عظیم روبەروست.

واقعیت آن است کە در حال حاضر افکار عمومی اقلیم کُردستان عراق شخصیتی همچون مسعود بارزانی را کە سابقە بیش از نیم قرن فعالیت سیاسی و ملی در کارنامە خود دارد، بعنوان تنها محبوب در کسوت رھبری اقلیم می‌پذیرند و مردم کُردستان ردایی جز ریاست را بر قامت رعنای ایشان کوتاه می‌بینند، معنای این انتخاب بین صفر و یک است برای بارزانی و حزبش، یا ماندن در مقام ریاست اقلیم یا کناره گیری از قدرت سیاسی.

با این منوال و پس از کم رنگ شدن شخصیت جلال طالبانی بە دلیل کھولت سن و بیماری برخی تحلیلگران سیاسی کُردستان مسئلە جایگزینی بارزانی را \"بدون رقیب جدی\" قلمداد می‌کنند.

اما این امر هر چند محال نیست ولی بسیار دشوار می‌نماید ھمسر و فرزندان طالبانی کە بر اریکە قدرت سیاسی-حزبی سوار شدەاند با تدوام ریاست بارزانی موافقت کنند. اگرچە از یک سو بارزانی از حمایت کامل برخی از کشورهای منطقە مانند عربستان سعودی و ترکیە برخوردار است، اما رژیم ولایت فقیە ایران و برخی قدرتھای بزرگ منطقەای و جھانی از سوی دیگر بە دلایلی ھمچون دفاع سرسختانە از خواست ملی کُردھا و داشتن مواضع سرسختانە با دولت مرکزی کما فی سابق و صحبت از تشکیل دولت مستقل کُردستان، ظاهرا امکان حضور مجدد وی در پست ریاست اقلیم کُردستان را نمی‎دهند. همچنین نباید فراموش کرد که، اکثریت عربهای شیعە عراق به طور کلی چندان از سابقه و سیاست‌های واقع گرایانە بارزانی دل خوشی ندارند.

اخیرا بعد از تحرکات جدید حزب دمکرات کُردستان ایران، رژیم ولایت فقیە ایران می‌کوشد از طریق فشار بر اتحاد میھنی کُردستان و برخی دیگر از احزاب کُردستان عراق، نوعی واکنش مخرب را از طریق رسانە‌ھای عمومی کُرد و ترغیب مردم بە شورش و نارضایتی ھمگانی در مقابل کاندید شدن دوبارە آقای بارزانی باعث گردد، ھمچنانکە رژیم ایران در سال ٢٠١٠ در جریان اعتراضات میدان سرای سلیمانیە کوشید از طریق فرستادن تیم‌ھای تروریستی و احزاب وابستە بە خود ھمچون برخی احزاب اسلامی کُردستان و فراکسیون گوران بە دخالت‌ھای مستقیم خود در امور داخلی کُردستان عراق ادامە دھد.

بە نظر برخی کارشناسان مسائل سیاسی خاورمیانە راھکار انتخاب پارلمانی برای مسعود بارزانی و حزبش بە تضرر آنان می‌انجامد و قطعا مبادرت به این اقدام برای آنها فرجام نیکی نخواھد داشت، زیرا از هم اکنون احزاب رقیب از هر راهی می‌کوشند جلو ریاست دوبارە وی در اقلیم کُردستان را سد کنند.

ابزار مھم اما غیر مستقیم احزاب مخالف، در صورت شکست انتخابات پارلمانی زور \"آزمایی خیابانی\" است، این احزاب تا حدودی نیز توانایی این کار را دارند. ٥ سال پیش توانستند هزاران تن از مردم کُردستان را در جای اقلیم بە مدت دو ماە بە صحنە بکشانند.

تکاپوی مخالفان بارزانی برای برگزیدن راە حل اول(پارلمانی) هم اکنون آغاز شدە است، دیدارھای آشکار و مخفیانە اتحادیە میھنی و فراکسیون گوران با برخی چھرەھای برجستە مخالف بارزانی و احزاب اسلامی در روزهای اخیر شدت گرفتە و از مخالفین ریاست تکراری بارزانی می‌خواھند با تمدید و تعدیل مدت ریاست بارزانی بر اقلیم کُردستان مخالفت کنند.

کار بە جایی کشید کە احزاب و شخصیت‌ھای مخالف آقای بارزانی با دعوت رسمی کنسول رژیم ولایت فقیە را ھم در نشست چند روز پیش پارلمان کُردستان جای دھند و بار دیگر ھمسویی خواستەھای خود را با سیاست‌ھای رژیم مداخلەگر ایران نشان دھند.

در عین حال شرایط نامساعد سیاسی و عدم ثبات در منطقە و خاورمیانە، بهانە حزب دمکرات کُردستان عراق است کە برای تداوم قدرت بارزانی می‌کوشد، اما در روزھای گذشتە فراکسیون گوران، بە همراە اتحاد میھنی و اتحاد اسلامیون کُردستان، نە تنها با ریاست بارزانی مخالفت می‌کنند، بلکە کاندیدا شدن مجدد وی را نیز خلاف قانون دانستە و آنرا تشکیل یک دیکتاتوری کورد نامگذاری می‌کنند.

احزاب مخالف آقای بارزانی گزینه پیش روی انتخاب پارلمانی واستفادە از قانون اکثریت و اقلیت را حربە‌ای جدید و بھتر برای مقابلە با خواست مسعود بارزانی می‌دانند.

اگر چە این تصمیم احزاب مخالف می‌تواند تا حدودی نتیجە یک باخت بزرگ را برایشان رقم بزند، اما از سوی دیگر امکان برتری یابی خود و سد کردن خواست حزب بارزانی کە در طی سالھای اخیر از محبوبیت مردمی برخوردار بودە ھم برایشان وجود دارد، بە ھمین دلیل تقبل کردن چنان ریسک سیاسی بزرگی بە تجربە کردنش می‌ارزد.

موفقیت این اقدام مخالفان بارزانی ضربە سنگین و سختی بە مبارزات دھەھا سیاست خانوادە بارزانی برای پیشبرد دمکراسی و تشکیل دولت-ملت کُرد در منطقە خاورمیانە خواهد زد و یقینا تمام سابقە سیاسی مسعود بارزانی را زیر سوال خواهد برد، زیرا اصرار فراوان بارزانی ھم برای بودن در پست ریاست اقلیم کُردستان بعنوان خودزنی خطرناکی پیامدھای بدی برای حزب دمکرات کُردستان عراق در پی خواھد داشت، چرا کە در گذشتە تنها حاکمان دیکتاتور و مستبد کە نمونە آنها در خاورمیانە کم نیستند، قانون انتخاباتی را تغییر دادە و راە را برای ھموار کردن انتخاب شدن چندین بارە خود فراهم کردەاند.

ھیچ شکی در محبوبیت سرشار بارزانی در میان اکثریت مردم کُرد در اقلیم کُردستان نیست، بارزانی کە در طی ١٠ سال اخیر سکان دار اقلیم آزاد کُردستان است، تا حدودی در وظایف خود موفق بودە و تحرکات سیاسی داشتە و در پیشبرد اھداف ملی گرایانە کُردھا ھم نقش بسزایی داشتە است و می‌توان گفت به راستی نمایندە تمام عیار برای مسالە کُرد و تشکیل دولت کُردستان در مجامع بین المللی بودە و در زمینە دیپلماسی و تقویت روابط با کشورهای غربی و عربی، امتیازات شخصیتی دو چندان برای خود کسب کردە است.

مسعود بارزانی و حزب ذی نفوذش با انجام اصلاحات سیاسی و اداری، گسترش مناسبات بازرگانی، مواضع سرسختانە ایشان در قبال دولت مرکزی عراق، موفقیت در عرصە اقتصاد به ویژه در موضوع نفت و گاز و پیشرفت و نھایی شدن خط لولە معروف بە \"باماکو\"، همە اینها بخشی از کارنامە بارزانی در دھە گذشتە است که وی را از شخخیتی حزبی بە شخصیتی بدون رقیب برای ریاست اقلیم کُردستان تبدیل کردە است، اما با وجود همە این اقدامات و با محبوبیت غیر قابل انکار وی، باز هم اگر بارزانی در بە دست گرفتن قدرت ریاست اقلیم بصورت مصرانە عمل کند، گمانی نخواھد بود کە بە شکل دیگری فعالیت‌های وی در تاریخ سیاسی و ملی کورد انعکاس خواھد یافت.

با ذکر این نکتە کە در گذشتەهای نە چندان دور برخی رهبران مردمی جهان در اوج قدرت و محبوبیت و مشروعیت سیاسی و اجتماعی از قدرت کنار رفتند که از میان می‌توان به رهبرانی همچون نلسون ماندلا در آفریقای جنوبی اشاره کرد. بارزانی نیز می‌تواند با بهرە گیری از این مدل، محبوبیت خود را دو چندان کند و برای نسلھای بعدی ملت کُرد ھم بعنوان\"رھبر کاریزماتیک\" عصر جدید قلمداد گردد.

در علم سیاست و با توجە بە مقارنە کردن وضعیت کنونی ایشان، اصل اینکە کە \"مردان سیاسی هرچه در قدرت قدیمی تر می‌شوند از اعتبار و مشروعیت آنان ھم کاسته می شود\"، صدق خواھد کرد.

نظر نویسنده بازتاب دیدگاه آژانس خبررسانی کُردپا نمی‌باشد.